INTERVIEWHet Ragazze Kwartet toerde afgelopen voorjaar door het land met de
wervelende voorstelling ‘Haute Couture’. In het kader van FashionWeek
Amsterdam brengen ze deze meesterwerken uit het Parijs van de jaren 20 nog
eenmaal ten gehore, op 15 januari in Concertgebouw Amsterdam. De vier
ragazze (meisjes) gaan gekleed in creaties van de Nederlandse modeontwerper
Henriette Tilanus. Wat is de meerwaarde van een designeroutfit op het
concertpodium? Eerste violiste Rosa Arnold (31) vertelt.
Het Ragazze Kwartet schroomt niet om samenwerkingen aan te gaan met
makers uit andere kunstdisciplines. Wat hebben jullie met mode?
“Het begint er al mee dat we vier vrouwen zijn. Daarbij vinden we het
als kwartet belangrijk om er op het podium goed uit te zien. De juiste
kleding kan net dat beetje extra geven. Het gaat om de totaalbeleving. We
zijn dus altijd bewust bezig met de vraag: wat trekken we aan en wat
stralen we hiermee uit? Zodoende dachten we: zou het niet leuk zijn om dat
eens écht goed aan te pakken. Zeker wanneer je strijkkwartetten van
componisten uit modestad Parijs gaat opvoeren, ligt het voor de hand om dat
mode-element verder uit te werken.”
Hoe zijn jullie met het werk van Henriette Tilanus in aanraking gekomen
en wat spreekt jullie erin aan?
“In eerste instantie dachten we aan veel grotere namen uit de
modewereld. Jan Taminiau, dat soort figuren. Het werk van Henriette Tilanus
trok onze aandacht toen zij tijdens fashionweek Amsterdam werd verkozen tot
talent van het jaar bij Lichting 2013 supported by G-star. Met diezelfde
collectie won zij het jaar daarop de internationale H&M Design Award
publieksprijs. We vonden haar werk alle vier hartstikke mooi en dachten:
hoe leuk het zou zijn om onze kostuums samen met een generatiegenoot te
ontwikkelen?”
En zei Henrientte Tilanus direct ja?
“Nou, zij stond op het punt om in Londen aan een intensieve
masteropleiding te beginnen. Aanvankelijk reageerde ze dus wat huiverig.
Tot ze de muziek hoorde! De strijkkwartetten gaven haar zoveel inspiratie
dat ze meteen als een gek aan de slag is gegaan. Tien dagen later lagen de
eerste schetsen op ons bureau.”
Moesten de kledingstukken aan bepaalde eisen voldoen? Ik kan me
voorstellen dat je er als celliste bijvoorbeeld in moet kunnen zitten en er
als violiste juist vrij in moeten kunnen bewegen tijdens het strijken.
“Dat klopt. Als je een instrument bespeelt heb je een bepaalde
bewegingsvrijheid nodig. De outfits voor de violisten (Jeanita Vriens
speelt tweede viool en Annemijn Bergkotte altviool, red.) moeten dan ook
over flexibele mouwen beschikken. Geen grote kragen of uitsteeksels in de
hals, die zitten maar in de weg. Kirsten (Jenson, de celliste, red.) klemt
haar instrument tussen de benen. Draagt zij een rok of jurk, dan mag deze
dus niet te strak zitten en moet die van soepele stof zijn gemaakt.”
Jullie zijn vier verschillende types. Hoe is daar in de ontwerpen
rekening mee gehouden?
“Henriette heeft individueel met ons kennisgemaakt om te kijken wat bij
ons past en waar wij ons comfortabel bij voelen. We hebben natuurlijk niet
de gangbare modellenmaten. Achteraf hoorden we van veel mensen uit het
publiek dat ze iedere outfit goed vonden passen bij de persoonlijkheid van
de speler. Henriette heeft inspiratie gehaald uit het jaren 20 en in haar
ontwerpen herken je dan ook duidelijk de toets van Coco Chanel.”
Hoe hebben jullie je in de mode uit de tijd van Igor Stravinsky, Sergej
Prokofjev en Maurice Ravel ingeleefd?
“Een leuk verband is dat Sergej Diaghilevs Ballet Russes in die tijd
naam maakte. Zowel Stravinsky als Prokofjev componeerden balletmuziek voor
Les Ballet Russes en de bonte kostuums zorgden voor opschudding. Het
duidelijkste voorbeeld waarbij mode en muziek samenkomen is de vermeende
affaire tussen Stravinsky en Chanel. Een sprookjesachtig idee waarop de
film ‘Coco Chanel & Igor Stravinsky’ is gebaseerd. In elk geval hadden zij
een diepgaande vriendschap, ze waren erg close. Stravinsky heeft zelfs een
tijd in haar landhuis verbleven net buiten Parijs. Chanel heeft bovendien
de première van Stravinsky’s ‘Le Sacre du Printemps’ deels gesponsord, toen
de financiering van het evenement niet rond dreigde te komen. Het decor van
‘Haute Couture’ is geïnspireerd op het trappenhuis in de ruimte waar Coco
Chanel haar eerste shows gaf. Een brede wenteltrap met draaibare
spiegelpanelen: op de achterzijde worden beelden geprojecteerd.”
Tijdens de voorstelling nemen jullie de luisteraar op een speelse
manier bij de hand met muzikale weetjes. Wat valt op?
“Ook al zijn het drie stukken uit dezelfde periode, waarbij de
componisten zich ook nog eens op dezelfde plek bevonden, toch is het
contrast tussen de werken heel groot. Bij Prokofjev hoort een bont Russisch
palet vol passie en energie. Ravel was een ijdele man. Zijn bureau was
altijd hyperopgeruimd en als hij op reis ging had hij voor iedere dag een
ander kostuum bij zich. Dat verzorgde en verfijnde hoor je terug in de
muziek, het is heel delicaat. En dan heb je nog Stravinsky, van wie we drie
korte theatrale stukken spelen. Het leuke van het programma is dus dat er
van alles voorbij komt.”
Gaan jullie in de toekomst vaker samenwerken met modeontwerpers?
“Ja, die werkwijze willen we graag voortzetten. Eerlijk gezegd zijn we
nu al met iets bezig, maar daar kan ik nog niets concreets over verklappen!
Het is waanzinnig om samen te werken met iemand die echt meedenkt over hoe
je je als musicus op het podium kan presenteren. Zelfs voor programma’s die
niet zo letterlijk aan mode gelieerd zijn.”
Heb je een advies voor andere muziekgezelschappen die met een
modeontwerper in zee willen gaan?
“Als podiumkunstenaar wil je graag je grenzen verleggen, maar andere de
kant ook trouw blijven aan wie je bent. Ik denk dat daarin de uitdaging
schuilt. Dat geldt eigenlijk voor alle disciplines. Deze samenwerking met
Henriette paste gewoon heel goed bij ons en voelde daardoor niet
geforceerd. Als iedereen in zijn element is komt dat het meest krachtig
over.”
Wat is de meerwaarde van een designerjurk tijdens een concert?
“De muziek blijft natuurlijk het allerbelangrijkst bij een liveconcert,
maar het oog wil ook wat. Het visuele aspect draag bij aan de beleving van
het publiek. Wij vinden het leuk om daar extra aandacht aan te besteden
zonder dat het afleidt. Inhoudelijk is ‘Haute Couture’ helemaal
geïnspireerd op het tijdsbeeld van toen. Met de kostuums en decors geven we
hier een eigen draai aan. We hopen dat dit de klassieke muziek
toegankelijker maakt dan bij een traditionele concertvorm. En het heeft ons
veel publiciteit opgeleverd: sta je als strijkkwartet ineens in een
toonaangevend modeblad als Harper’s Bazaar, dat is toch fantastisch?”
‘Haute Couture’, 15 januari om 20:15 uur in Concertgebouw
Amsterdam.
Geschreven door: Natasja Admiraal
